۲ – دیدگاه تبلیغ سیاسی
۳ – دیدگاه اقتصادی
۴ – دیدگاه قدرت سیاسی»
سپس ادامه میدهدل با مطالعه در خصوص رسانه های بین المللی می توان دریافت که این گونه ابزارها در کشورهای اندکی متمرکز است و با انتقال اطلاعات به کشورهای دیگر، محتوای فرهنگی کشور منبع نیز منتقل می شود .»
وبعد نتیجه میگیرد که؛« از میان دیدگاههای نظری چهارگانه حوزه روابط بین المللی، بر دو دیدگاه «تبلیغ سیاسی» و «قدرت سیاسی» تاکید می شود و در زمینه تجزیه و تحلیل محتوای وسایل ارتباط جمعی غربی در خصوص انقلاب اسلامی ایران و شیوه های به کار رفته از سوی آنها، به شیوه های مبتنی بر دیدگاههای انتقادی و نظریه های سلطه ارتباطی جهانی، استناد می گردد تا عملکردهای سلطه گرانه امپریالیسم ارتباطی و خبری با تمرکز براین دیدگاهها بیشتر روشن گردد .»( باهنر، ۱۳۸۸)
زینالی اقدم:در تحقیق خود(انتقال بین المللی تکنولوژی و نقش آن در جهانی شدن تحقیق و توسعه)چنین بیان داشته که؛« واقعیت کنونی به وجود آمده نشانگر ضرورت تغییر سریع نوآوری های تکنولوژیک متمرکز و بومی به سمت کاربرد های جهانی راه حل های تکنولوژیک می باشد. همچنین رویکردی که زمینه صنعتی شدن و صنعتی کردن کشور ها را فراهم می کند، باید پتانسیل لازم برای بهره مندی از استانداردهای برابر زندگی و مصرف را نیز داشته باشد.»وی ضمن توجه به تکنولوژیهای نوین میگوید:« رویکرد جدید، نیازمند تغییر مدل های تجاری و اقتصادی انتقال تکنولوژی به مدل هایی که حول تکنولوژی موجود و شبکه دانش جهانی متمرکزند، می باشد. نوآوری موفق به صورتی مداوم وابسته به منابع خارجی دانش فنی است که آن هم خود نیازمند یک شبکه اطلاعاتی منسجم است»وسپس نتیجه میگیرد که:« فرآیند بازنوآوری تکنولوژی های نوین به عنوان رویکرد جدید در انتقال بین المللی تکنولوژی، مستلزم بازنگری و توجه به مفاهیم جهانی شدن در فعالیت های تحقیق و توسعه است. شاخص های مهمی که برای ارزیابی جهانی شدن تکنولوژی مداری در این مقاله مورد بررسی واقع شده اند، موید این مطلب است که زیرشاخص های مربوط به همکاری های تکنولوژیک به علت اینکه هرسه بخش ( ورودی، فرآیند و خروجی ) فرآیندهای نوآوری تکنولوژیک را در بر می گیرند نقش بارزتری در جهانی شدن تحقیق و توسعه ایفا می نمایند.»[۴۸]
کمالی پور :درپژوهش(تکنولوژیهای جدید ارتباطی و تأثیر آنها بر جوامع معاصر: نگرانیها و دورنماها)اورده است:« رسانههای ارتباطی و تکنولوژیهای اطلاعاتی با سرعت هشدار دهندهای در حال تغییر محیطهای فرهنگی میباشند»وی در ادامه اورده است:« ما هم اکنون در یک «دهکده جهانی»با پیوندهای الکترونیکی و مخابراتی زندگی میکنیم که بر یک شالوده شدیداً اطلاعاتی استوار است. به بیان دیگر، در « عصر اطلاعات » زندگی میکنیم که برای بقای خود به رسانههای ارتباطی و تکنولوژیهای اطلاعاتی وابسته است.»در ادامه آورده اس:« تجارت، بانکداری، آموزش، همه و همه وابسته به جریان اطلاعاتی بوده و به کمک تکنولوژیهای ارتباطی جدید همچون کامپیوتر، ماهواره، تلفن، تلویزیون، لیزر، فیبر نوری، ریزتراشهها[۴۹]و تلفنهای هوشیار تسهیل گردیدهاند.از دیدگاه تکنولوژی اطلاعرسانی شاید تلفن را بتوان یکی از حیاتی ترین ابزارهای دانست که نه تنها ما را به ایجاد رابطه شخصی با دیگر مردم، از طریق صدا و دورنویس قادر میسازد، بلکه کامپیوترهایمان را نیز با هم مرتبط میسازد و به ما امکان دیدن یکدیگر را از طریق صفحههای تلویزیونی (ویدئوفون) می‌دهد. اکنون تلفن به عنوان پایانه یا مرکز هدایت اطلاعات رسیده عمل می‌کند، نقش منشی شخصی را ایفا می‌کند، خانه و محیط کارمان را از بابت امنیتی مراقبت می‌کند،و کنفرانس از راه دور را، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی میسر میسازد.»بعد نتیجه میگیرد که« آنچه همگان دربارهاش اتفاق نظر دارند آن است که تکنولوژیهای ارتباطی نوین در کنار انواع قدیمی آن، عملاً مرزهایی را که زمانی مردم و فرهنگهای مختلف را از جهت اقتصادی، جغرافیایی و سیاسی از هم جدا میساخت، برداشته است.»( کمالی پور ، ۱۳۸۹،)
معتمدنژاد نیزبا اشاره به مطالعات تخصصی غربی مربوط به ارتباطات سنتی از دهه ۱۹۵۰ تاکنون در زمینه هایی همچون شناخت تاثیر شیوه های ارتباطی در ظهور و سقوط تمدن ها، بررسی تفاوت های ذهنی و فکری جوامع دارای فرهنگ شفاهی و فرهنگ مکتوب و چاپی، عرضه نظریه های نوسازی و توسعه و نیز چگونگی کاربرد این ارتباطات در توسعه ملی و سیاستگذاری و برنامه ریزی درباره آنها، عنوان می کند که در بسیاری از این مطالعات با دیدی منفی به ارتباطات سنتی نگریسته شده است و تنها بعضی از سازمان های بین المللی مانند یونسکو دیدگاه مثبتی به این نوع ارتباطات در بعضی موارد داشته اند.
دکتر معتمدنژاد بویژه در مورد ارتباطات سنتی، دیدگاه مثبتی نسبت به گزارش کمیسیون مک براید داشته و بر جنبه های مختلف کاربرد ارتباطات سنتی در عصر حاضر تاکید می کند.[۵۰]
آزادودیگران:در یافته های خود با عنوان (رسانه ها و روابط بین الملل) ذکر کرده که؛«روابط بین الملل عبارتست از: زمینه های مطالعاتی که شامل تبادل ارزشها، نگرشها، افکار و اطلاعات از طریق افراد، گروهها، دولتها و تکنولوزیها و تاثیرات آنها و نیز مطالعه ی ساختار سازمانهایی است که مسوولیت ترویج اینگونه پیام ها میان ملتها و فرهنگها هستند»
همچنین بیان کرده که؛« از سیستمهای نوین حمل و نقل و ارتباطات، مرزها را در نوردیده و به درون مرزهای ملی نفوذکرده و از اقتدار دولتها کاسته است.» و « با ابداع فن آوری ارتباطی نوین و پیدایش بازیگران غیردولتی؛روش سیاستمداری نوینی سربرآورد،روشی که بیشتربه توده ها وعامه مردم گرایش داشت.»[۵۱]
کرباسیان:در ارائه مطالب خود با عنوان( روابط بین الملل)ضمن بیان تعاریف اظهار داشته؛ «مجموعه اقدامات و کنش‌های متقابل واحدهای حکومتی و نهادهای غیر دولتی و همچنین روندهای سیاسی میان ملتها را روابط بین‌الملل می‌گویند»سپس با توجه به محورهای مورد نظرش در نوشتار به برخی عوامل تاثیر گذار بر روابط بین الملل پرداخته ودرچند مورد ذکر می نماید؛
عناصر و عوامل روابط بین‌الملل
انگیزه‌های ایجاد روابط بین‌الملل
الگوهای مطالعه روابط بین‌الملل
تئوری‌های مهم روابط بین‌الملل
«روابط بین‌الملل در دهه سوم قرن بیستم، ابتدا به‌عنوان یک رشته دانشگاهی در دانشگاه‌های آمریکا مثل هاروارد و کلمبیا و بعد از جنگ جهانی دوم شکل مشخص‌تری به‌خود گرفت نظریه‌پردازی درباره روابط بین‌الملل را می‌توان تا یونان و هند باستان و سپس در قرون وسطی و دوران مدرن(از رنسانس تا دوران روشنگری و بعد از آن) دنبال کرد. البته عده‌ای که روابط بین‌الملل را بر اساس روابط میان واحدهای ملی تعریف می‌کنند، این پدیده و مطالعه آن‌را به جهان “وستغالیایی”؛ یعنی از سال ۱۶۴۸ به‌بعد نسبت می‌دهند.»[۵۲]
زهتابچیان- ناصری گیگلو:در پژوهش خود(انتقال تکنولوژی)با بیان اینکهاهمیت انتقال تکنولوژی و نقش آن در توسعه صنعتی کشورها و پر کردن شکاف تکنولوژیکی بین کشورهای در حال توسعه وکشورهای توسعه یافته انکار نشدنی می باشداظهار داشته« انتقال تکنولوژی بر اساس شرایط دهنده و گیرنده تکنولوژی، به روش های مختلفی انجاممی شود. در این مقاله، فرایند انتقال تکنولوژی و گام های مربوط به هریک که منجر به انتقال تکنولوژی به صورت اثر بخش می گردد، تشریح شده است.»وی با تاکید بر روش انتقال تکنولوژی میگوید:« روش های انتقال تکنولوژی، بسته به نوع تکنولوژی و شرایط گیرنده و دهنده آن متفاوت و در برخی مواردبسیار متنوع است.»وسپس نتیجه میگیردکه؛« سطح تکنولوژیک کشورهای پیشرفته و جهان سوم فاصله محسوسی دارد. برای کاستن این فاصله، انتقال تکنولوژی یک لازمه انکارناپذیر است. انتقال تکنولوژی با روشهای مختلف امکانپذیر است، عوامل مهم تعیین کننده روش انتقال تکنولوژی به مقدار زیادی شامل ترکیبی از تمایل انتقال دهنده تکنولوژی جهت عرضه تکنولوژی و دانش فنی و همچنین توانایی دریافت کننده تکنولوژی جهت کسب و جذب تکنولوژی است. در این بین، داشتن معیار و تعریفی که نشان دهنده انتقال اثر بخش تکنولوژی باشد، بسیار مهم و حیاتی میباشد.»[۵۳]
حبیب زاده ملکی:در مقاله ی خود(جریان آزاد اطلاعات و تاثیر آن بر نظام ارتباطات بین الملل)میگوید؛« اطلاعات و ارتباطات رگهای هر سیستم حیاتی است ، اطلاعات و ارتباطات همیشه یک منبع ثروت و قدرت بوده است ، در دنیای امروز به علت توسعه جمعیت ، پیشرفت تکنولوژی و ابزار مخابراتی ، وسعت حمل و نقل و مسافرت ، گسترش تجارت و فرهنگ و پیچیدگی امور سیاسی و فرهنگی و رقابت ایدئولوژی ها در روابط بین المللی ، نه تنها ما ، با تبادل افکار و مواد صنعتی و مادی سروکارداریم ،بلکه اینگونه تبادلها با اطلاعات و ارزشهای بخصوص ، همراه هستند .»ودر ادامه اظهار میدارد؛«در نظام ارتباطات بین الملل دموکراسی “آزادی اطلاعات” جزء مؤلفه‌ی اصلی حق رسیدن و دستیابی به اطلاعات است با دراختیار داشتن اطلاعات در نظام ارتباطات بین الملل می توانیم قضاوتی درست از پیرامون خود داشته باشیم ، تعامل و پویایی ارتباطات در نظام اطلاعاتی در همه کشورها به گونه ایست که فاصله جغرافیایی دیگر معنی ندارد و همه یکدیگر را در کنار هم می بینند و ارتباط موثر و دوسویه برقرار می نمایند . شاه راههای ارتباطی امروزه در مباحث جریان آزادی اطلاعات مسیر روشنی پیدا کرده و نوعی قدرت در جوامع نوین محسوب می شو»ودر نهایت نتیجه گیری خودرا اینگونه بیان داشته که؛« جریان بین المللی اطلاعات در برخی از کشور ها نه تنها آزاد نیست ، بلکه تحت تاثیر عواملی همچون زور و سلطه ( هژمونی ) نیز قرار گرفته ، کشورهای قدرتمندی مثل آمریکا و کشورهای هم پیمانش با نفوذ در مجامع بین المللی و زیر پا قرار دادن قوانین آن مجامع و سازمانها برای خود حکمرانی نموده و تاخت و تاز زور گویی به راه انداخته اند،آمریکا کشوری که بر شیپور دموکراسی می دمد،آزادی اطلاعات را هم به گونه ای بر دیگر کشورها می نوازد که خود با نقض بسیاری از قوانین اهداف شومش را دنبال می کند.»[۵۴]
ارتباطات بین‌الملل عبارت از جریان‌های ارتباطی است؛ که به مرزهای سیاسی، جغرافیایی و نژادی خاصّی محدود نمی‌شود و فرایند ارتباط را در سطح جهان، براساس قراردادها، قوانین و حقوق بین‌الملل ممکن می‌سازند.
در بررسی سیر تاریخی این پدیده بایستی انتشار اخبار در مطبوعات را سرآغاز نقش ارتباطات جمعی در روابط بین‌الملل و شکل‌گیری ارتباطات بین‌الملل دانست. گرچه نخستین نشریات چاپی، تجاری بودند، امّا دولت‌های اروپایی از آنها بهره‌برداری سیاسی کرده و برای اولین بار، از حدود سال ۱۶۲۰، اخبار و اطلاعات سرزمین‌های دور در نشریات چاپ شد و دولت‌های اروپایی از راه انتشار و نظارت بر این اخبار و مقالات، به‌ترویج و ترغیب به‌سمت و سوی سیاست‌های مورد نظر خود پرداختند. ابداع تلگراف تصویری، در دوره انقلاب کبیر فرانسه و سپس تلگراف مورس، تأسیس راه آهن و استفاده از ماشین چاپ، ماشین بخار و بهره برداری سیاسی و تجاری از سایر انواع ارتباطات؛ مانند تلفن، تأثیری عمیق بر روابط بین‌الملل و ارتباطات بین‌الملل گذاشت و اینگونه از ارتباطات را وارد مرحله تحوّل جدیدی کرد. در این میان، تلگراف و تلفن با غلبه بر زمان و مکان در برقراری ارتباطات صوتی و مکتوب، ارتباطات را در عرصه بین‌المللی، متحول کردند.
در سال ۱۸۹۵ با اختراع دستگاه ارتباط بی‌سیم و رادیویی و استفاده از امواج برای انتقال پیام‌های گوناگون انسانی، انقلابی جدید در زمینه ارتباطات به‌وجود آمد و موقعیت انحصاری وسایل ارتباطی چاپی را از بین برد. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با تکمیل فنّ عکاسی و فیلمبرداری، ساختن صفحات ضبط صوت و دستگاه گرامافون و تهیه وسایل نمایش و انتقال عکس‌ها و تصویرهای متحرک از راههای دور، وسایل نوینی از جمله سینما و رادیو و تلویزیون برای ارتباطات بین‌الملل به‌کار گرفته شدند و استعمارگران با به‌کارگیری این وسایل نوین، به استعمار فکری و فرهنگی مستعمره‌نشینان و مردم سایر کشورها پرداختند.
بشر در نیمه‌ی دوم قرن بیستم، شاهد تحوّلات فن‌آورانه‌ای در عرصه ارتباطات بود؛ که با ورود رایانه به‌عنوان جزء جدایی‌ناپذیر سیستمهای ارتباطی به انقلاب اطلاعات و ارتباطات منتهی گردید.
از جمله پژوهش‌گران عرصه‌ی ارتباطات بین‌الملل در نیمه دوم قرن ۲۰ می‌توان به “ویلبر شرام” اشاره داشت. به‌وقوع پیوستن دو رویداد جهانی در ۱۹۵۶ یعنی ورود تانک‌های شوروی به خاک “بوداپست”، برای سرکوب شورش مجارستانی‌ها و حمله به خاک مصر توسط انگلیس، فرانسه و اسرائیل، موجب شد، تا یکی از تحقیقات عمده‌ی شرام در حوزه ارتباطات بین‌الملل شکل گیرد و کتاب “یک روز در جهان مطبوعات”، توسط وی منتشر شود. مطالعات شرام، موجب شد؛ تا حوزه‌ی مطالعات و ارتباطات بین‌الملل، به‌ویژه جرایانات و رویدادهای جهانی، که توجه بسیاری از پژوهش‌گران را در دهه‌ی ۱۹۸۰ به‌خود جلب کرده بود، گسترش یابد.
در عصر حاضر، با انفجار اطلاعات و گردش سریع آن، در جزئی‌ترین ابعاد روابط فراملّی، مولتی‌مدیا و بزرگراه‌های اطلاعاتی، به‌مثابه اجزای جدایی‌ناپذیر ارتباطات بین‌الملل در عرصه روابط بین‌الملل به‌شمار می‌روند.[۵۵]
تحوّلات دو دهه‌ی اخیر، در این زمینه، بی‌سابقه بوده؛ به‌طوری‌که شرکت‌های ارتباطاتی به‌طرز موفقیت‌آمیزی جهت افزایش قدرت خود در بازارهای رسانه‌ای در یکدیگر ادغام شده‌اند و از همین رو مجموعه‌ای از شرکت‌ها از طریق همیاری به‌وجود آمده‌اند؛ که مؤسسات ارتباطات جدید را بنیان نهاده‌اند. در کنار این روش، که شرکت‌های ارتباطاتی را در طول هم قرار داده، شرکت‌های ارتباطاتی دیگری نیز وجود دارند؛ که در رابطه با صنایع دیگر نیز باهم در ارتباطند و به‌عبارت دیگر دارای انسجام عمودی و در عرض هم هستند.
شرکت‌های ارتباطات جهانی، به‌موازات گسترش کمّی، راهبردهای بازاری خود را نیز در سطح جهانی گسترش می‌دهند. آنها با افزایش قدرت و با استفاده از منابع عظیم خود می‌توانند، دولت‌های ملّی را در جهت اجرای سیاست‌هایشان تحت فشار قرار دهند.[۵۶]
| برای دانلود فایل متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید. |
۲-۲۷- ماهیت ارتباطات بین‌الملل
ارتباطات بین‌المللی، محصول تکنولوژیهای جدید ارتباطی، انقلابی جهانی به‌شمار می‌رود، که به‌نابودی یا کمرنگ شدن مرزهای ملّی و تقویت هویت جهانی و فرهنگ بین‌المللی، انجامیده است. اینگونه از ارتباطات که یک فراگرد بین‌المللی به‌شمار می‌رود، به مرزهای سیاسی، عرصه‌های جغرافیایی و سیستمهای اقتصادی محصور نشده و حرکت و ترافیک اطلاعات، عقاید، ارزشها و مواد ارتباطی را در سطح جامعه بین‌المللی دربرمی‌گیرد.
این فراگرد، که بی‌توجه به هرگونه مرزبندی سیاسی و چهارچوب‌های جغرافیایی و تفاوت‌های اقتصادی به انتقال پیام می‌پردازد؛ نه از نظر محتوا و نه از نظر محل، صرفاً یک پدیده‌ی ملی نیست و حتی سیاست‌ها و برنامه‌های ارتباطی ملی را نمی‌توان بدون توجه به مسائل و میثاق‌های بین‌المللی طرح‌ریزی و اجراء نمود. بنابراین دولتها موظّفند، با توجه به پیوستگی آنها با پیوندهای بین‌المللی، که بخشی از پروسه‌ی جهانی‌شدن به‌شمار می‌رود، فعالیت خبرگزاری‌ها و فرستنده‌های رادیو-تلویزیونی در سطح بین‌الملل، تناسبات فرهنگی بین ملتها در عرصه‌های گوناگون مانند سینما، مطبوعات و کتاب، ارتباطات ماهواره‌ای، امور پستی و مخابراتی و … را شامل می‌شود.
البته، شکل سنتی ارتباطات بین‌الملل، بر ارتباطات میان‌فردی گروه کوچکی از نخبگان ملی استوار بود؛ اما فن‌ّاوری‌های نوین ارتباطی و ورود بازیگران غیر دولتی به عرصه دیپلماسی، باعث شده، شیوه‌ی تازه‌ای از دیپلماسی ایجاد شود؛ که به افکار عمومی توجّه بیشتری نشان می‌دهد. این جریان نوین اطلاعاتی، تحت عنوان دیپلماسی عمومی، با کمک فن‌آوری نوین ارتباطی رشد یافته است.
با این‌همه، ارتباطات بین‌المللی و جهانی، به‌معنای ارتباطات همگانی نیست؛ همچنان‌که جهانی بودن به‌معنای همگانی بودن نیست. همه نمی‌توانند از مزایای ارتباطات جهانی استفاده کنند؛ چراکه عنصر ثروت در این مسئله شرط لازم است.[۵۷]
کارکردهای ارتباطات بین‌الملل
برخی از کارکردهای امروز ارتباطات بین‌الملل را می‌توان این‌گوه دانست:
- اقناع افکار عمومی و توجیه سیاست‌ها؛ ارتباطات بین‌الملل در عرصه روابط بین‌الملل نقش مهمی ایفا می‌کند. کشورها سعی می‌کنند با ابزار رسانه‌ای و ارتباطی بین‌المللی، به اقناع افکار عمومی و توجیه سیاست‌های خارجی خود پرداخته و اینگونه منافع و اهداف ملی خود را در صحنه‌ی بین‌المللی دنبال کرده و جایگاه خود را در نظام بین‌الملل ارتقاء دهند؛ چراکه امروزه برخلاف گذشته، به‌جای برتری نظامی، توانایی یک کشور در استفاده از رسانه‌ها قدرت جهانی یک کشور را تعیین می‌کند.